Teorba
Teorba (lutnia basowa) – szarpany instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych, nazwa ta odnosi się do wielu instrumentów z rodziny lutni o długiej szyjce i podwójnej główce, takich jak: włoskie liuto attiorbato, francuskie théorbe des pièces, arcylutnia, niemiecka lutnia barokowa, angélique. Etym. – fr. t(h)éorbe 'jw.’ z wł. tiorba 'wielka lutnia’. Teorba powstała pod koniec XVI w. jako kolejne stadium ewolucji lutni, do której dodawano kolejne struny basowe celem rozszerzenia możliwości repertuarowych instrumentu. Nowością było dodanie tzw. strun burdonowych, czyli strun basowych, zawieszonych na dodatkowej główce, umieszczonej na rozbudowanej szyjce instrumentu. Takie struny mogły być strojone w zależności od wykonywanych utworów i szarpano je bez skracania ich palcami. Teorba była instrumentem akompaniatorskim, grano na niej techniką basso continuo. W XVII wieku popularna w kapelach, była także instrumentem operowym. Pod koniec XVIII wieku ustępuje miejsca instrumentom klawiszowym, takim jak klawesyn. Na ziemiach Rzeczypospolitej Obojga Narodów, teorba przekształciła się w teorban (często z nią mylony), który był instrumentem o nieco innej budowie i służył do akompaniamentu pieśni. Teorban także Torban (ukr. Торбан lub Теорбан, ros. Торбан) zw. także pańską bandurą albo ruskim teorbanem – instrument muzyczny z grupy chordofonów szarpanych, należy do rodziny lutni. Instrument ten powstał i zdobył wielką popularność w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII i XIX w., był często wykorzystywany w muzyce dworskiej, na Ukrainie uważany za instrument narodowy. Teorban łączy w sobie cechy zachodnioeuropejskiej teorby i ukraińskiej bandury. Cechą wyróżniającą ten instrument spośród innych odmian lutni basowych jest obecność dodatkowych, sopranowych strun burdonowych, rozpiętych na lewej stronie płyty wierzchniej i strojonych diatonicznie, podobnie jak ma to miejsce w bandurze. Niewykluczone, że nazwa teorban jest zestawieniem słów teorba i bandura.
Strojenie teorbanu
Robert de Visee – Preludium G-dur
Xavier Diaz-Lattorre – Teorban
Robert de Visee – Chaconne
Xavier Diaz-Lattorre – Teorban
Robert de Visee – Preludium i Allemande
Jonas Nordberg – Teorban
Anna Kowalska gitara barokowa, Anton Birula teorban – „Lute Duo” – Warszawa
Robert de Visée – Preludium w 4 wersjach
La Montefermiel Rondeau by Robert de Visée
Introducing the Baroque Theory